Chùa Kompong Chrây – Chùa Mông Rầy – Chùa Hang [Khám Phá Vẻ Đẹp]

Chùa Hang – Châu Thành có tên Khmer là Kompông Chrây, có nghĩa là Bến Cây Ða, tọa lạc tại khóm 3, thị trấn Châu Thành, (Huyện Châu Thành – Trà Vinh), Tỉnh Trà Vinh. Nhân dân quen gọi là chùa Hang vì cổng chùa được thiết kết có hình dạng giống như một cái hang. Chùa có niên đại hơn 350 năm. Từ chợ Trà Vinh, xuôi theo đường Điện Biên Phủ chừng 7 cây số, qua cống ngăn mặn Tầm Phương là đến chùa.

Chùa Hang – Trà Vinh được thành lập năm 1637 và đã trải qua 22 đời sư trụ trì. Trụ trì hiện nay là sư cả Thạch Suông, đời thứ 23. Theo lời kể của sư cả, ngày xưa nơi đây là một bến sông, các phương tiện tàu thuyền thường giao thương qua lại, phía đầu bến có một cây đa rất to. Thấy mảnh đất lành, các bậc tiền bối đã chọn làm nơi dựng chùa tu học. Năm 1986, trong chiến dịch Mậu Thân, chùa bị bom đạn tàn phá nặng nề. Năm 1977, sư Thạch Suông về chùa. Từ đó đến nay, qua gần chục lần trùng tu, ngôi chùa trở nên khang trang, bề thế.

Kiến trúc

Sân chùa Hang trước kia có đàn dơi đông vô kể. Tết Mậu Thân (1968), bom đạn đã làm chùa hư hại nặng, đàn dơi khiếp đảm bay mất. Ngày nay, sân chùa lại là nơi trú ẩn của đàn cò với hàng ngàn con, mỗi chiều đậu trắng cây. Cảnh này khiến người ta dễ liên tưởng đến câu nói quen thuộc của người Việt: “Đất lành chim đậu”.Chùa tọa lạc trong khuôn viên có diện tích hơn 10 ha, trong đó một nửa diện tích là rừng tự nhiên với nhiều cây cao rậm rạp. Cổng chính hướng ra phía bờ sông, đề tên chính thức của chùa là Kamponynixrdle. Hai bên cổng chính hai tượng Yak to bằng người thật. Yak là chằn tinh, mắt lồi, nanh dài, mặt áo giáp, cầm gậy, rất hung ác nhưng được Phật cải hóa, cho làm bảo vệ. Cổng phụ nằm ven tỉnh lộ 36, xây dựng vòm cuốn, tường rất dày, có hình dạng giống như cái hang, nên người ta quen gọi là chùa Hang.

Chánh điện chùa tọa lạc trên nền cao 3 m, có nhiều bậc cấp dẫn lên, được trang trí lộng lẫy với nhiều hoa văn, họa tiết. Bên trong chánh điện là hai hàng cột cao lớn uy nghi. Mái chánh điện được lợp thành nhiều lớp chồng lên nhau làm nên khoảng không gian cao vút, đỉnh nhọn như một chóp tháp. Giữa chánh điện là bàn thờ với tượng Phật tổ rất lớn đặt trên cao, phía dưới là những tượng Phật nhỏ hơn trong nhiều tư thế khác nhau. Cả ngôi chính điện được trang trí theo mô típ kiến trúc cổ ảnh hưởng nền văn hóa Ấn Độ, lộng lẫy và nổi bật giữa rừng cây cổ thụ với không gian thoáng mát.

Cột cờ trước chánh điện chùa có cấu trúc tượng hình rắn thần Nara 7 đầu tượng trưng cho 7 ngày 7 đêm chuyên tâm bảo vệ Phật tổ ngồi tịnh tâm, thuyết pháp đến thành chánh quả. Đầu rắn quay nhiều hướng nhưng đuôi rắn hòa quyện vào nhau thể hiện sự sinh tồn.

Chùa có vai trò rất quan trọng trong đời sống tinh thần của người dân Khmer. Nhà chùa đảm nhiệm cả phần giáo dục đạo đức, bảo tồn truyền thống văn hóa nghệ thuật. Thanh niên Khmer có vài năm tu ở chùa mới kể như thành nhân, một điều kiện để dễ kiếm vợ. Trong khuôn viên chùa có trường học cho trẻ em rất quy mô, lại có khoảng hai chục nhà sàn nhỏ, mỗi nhà chỉ vừa đủ chỗ cho một người. Lâu lâu cánh đàn ông Khmer vào mỗi người một nhà, ở lại cả tháng để cầu nguyện và làm trong sạch linh hồn. Người Khmer ở Trà Vinh sống đơn giản, ít tham vọng, nhà ở rất đơn sơ nhưng chùa phải kiên cố, to đẹp; có vẻ như hệ tư tưởng Phật giáo đã nhập tâm sâu đậm, sự giải thoát quan trọng hơn kiếp người.

Xưởng điêu khắc ở chùa

Điều đặc biệt nhất ở chùa Hang Trà Vinh là trong chùa có hẳn một xưởng thủ công điêu khắc bằng gỗ. Điều này cũng dễ lý giải, bởi chung quanh chùa là cả một rừng cây cổ thụ, trong đó có rất nhiều sao. Theo lời sư cả, trong chiến tranh, nhiều cây sao, dầu ở vườn chùa đã bị chặt hạ vô số kể và hiện còn để lại trong lòng đất nhiều bộ gốc, rễ nguyên vẹn với nhiều hình thù quái dị và kỳ thú. Nếu được các bàn tay tài hoa của các nghệ nhân khắc gỗ điểm xuyết, chắc chắn nó sẽ trở thành những tác phẩm nghệ thuật quý giá. Từ ý nghĩ đó, sư Thạch Suông đã tìm cách mời anh Thạch Buôl (một nghệ nhân điêu khắc gỗ nổi tiếng, quê ở Vĩnh Long) về chùa mở lớp dạy nghề cho các sư sãi và các thanh niên có năng khiếu. Tính đến nay, chùa đã đào tạo trên 20 học viên, trong số đó có những người đã thành thạo, tự chế tác và chứng tỏ có nhiều năng khiếu như Anh-Sơn-Sóc, anh Thạch Khia, sư Thiêng, sư Thanh Tùng…

Những tác phẩm điêu khắc ở chùa rất đa dạng và phong phú như hình con chim đại bàng, chim bồ câu, tượng Phật Di Lặc, heo rừng, bầy nai… Tất cả là những bức tranh về thiên nhiên sống động, dân dã, tươi vui phảng phất nét sống thanh tịnh, Yên Bình. Đặc biệt có tác phẩm điêu khắc khổng lồ đặt trong phòng khách được làm từ bộ rễ sao có niên đại, Từ 400 đến 500 năm tuổi. Tác phẩm này là cả một kỳ công của anh Thạch Buôl, phải mất ròng rã hơn 8 tháng trời mới hoàn thành. Nhiều tác phẩm của chùa còn được xuất khẩu sang nước ngoài và tham gia nhiều hội chợ triển lãm trong nước và quốc tế. Ngoài ra, mỗi năm có hàng trăm du khách nước ngoài tìm đến xưởng điêu khắc gỗ của chùa để được tận mắt chiêm ngưỡng những sản phẩm độc đáo.