Hồ Điển Triệt [Khám Phá Vẻ Đẹp]

Hồ Điển Triệt là một hồ thuộc xã Tứ Yên, Huyện Sông Lô, Tỉnh Vĩnh Phúc. Hồ nằm bên bờ Sông Lô, cách Bạch Hạc khoảng 15 km về phía bắc.

Hiện nay, hồ còn rộng khoảng 50 mẫu, dài khoảng một ki-lô-mét, khúc rộng nhất khoảng 400 mét, có 7 ngách lớn và nhiều ngách nhỏ, mùa khô, nước vẫn sâu khoảng 3 – 4 mét.

Hồ Điển Triệt xưa kia còn có tên gọi là hồ Miêng. Hồ cách sông Lô 300 mét, xưa có con ngòi thông ra sông. Ba phía: đông, nam, bắc là một dải đất cao gồm mấy chục quả gò, rộng hơn 300 mẫu; phía tây có một gân đồi thấp, chỉ cao hơn mặt nước chừng 2 – 3 mét, bị đứt đoạn một khoảng rộng 180 mét, làm thành cửa hồ, thông với vùng đồng chiêm trũng, ao, chằm lầy, rộng đến hàng nghìn mẫu. Hiện nay, cả 4 thôn thuộc xã Tứ Yên đều ở trên dải đồi nói trên. Nơi đây từng diễn ra trận đánh lớn cuối cùng của Lý Nam Đế vào thế kỷ thứ 6.

Sự kiện lịch sử

Sử sách kể rằng, sau khi tiến hành khởi nghĩa giành thắng lợi, đánh đổ ách thống trị của nhà Lương, vào tháng 2 năm 544, Lý Bí tự xưng là Lý Nam Đế, lập nước lấy tên là Vạn Xuân, đóng đô ở vùng cửa sông Tô Lịch (Hà Nội ngày nay).

Đầu năm 545, nhà Lương tiến hành cuộc chiến tranh xâm lược Vạn Xuân, nhằm chinh phục lại “thuộc quốc cũ”. Lực lượng quân Lương xâm lược lên tới 30 vạn, trong khi đó lực lượng quân sự của nước Vạn Xuân chỉ có vài vạn người. Tháng 7 năm 545, quân xâm lược tiến sâu vào miền nội địa lưu vực sông Hồng.

Chiến đấu chống quân Lương xâm lược, Lý Nam Đế chỉ dựa vào vài vạn quân mới họp, co cụm ở một vài thành lũy mà cố thủ. Lực lượng kháng chiến vì thế mà sứt mẻ, suy yếu dần. Quân của Lý Nam Đế phải bỏ thành Tô Lịch (Hà Nội), rồi thành Gia Ninh (Bạch Hạc) chạy lên miền Động Lão (miền đồi núi Vĩnh Phúc trên lưu vực sông Lô) để bảo toàn lực lượng. Sau một thời gian củng cố lực lượng, tháng 10 năm 546, Lý Nam Đế lại kéo quân từ miền rừng núi “Di Lão” ra hạ thủy trại ở hồ Điển Triệt. Quân Lương, từ Gia Ninh (Bạch Hạc), ngược dòng sông Lô lên hồ Điển Triệt, định phá doanh trại của Lý Nam Đế. Thế nhưng, căn cứ Điển Triệt lại rất hiểm yếu, khó đánh; trong khi đó khí thế của nghĩa quân lại đang hồi phục. Họ dũng cảm chặn đánh quân địch cả dưới nước lẫn trên bộ. Quân Lương đành co cụm lại ở vòng ngoài của hồ, không dám tiến vào sâu nữa.

Tướng giặc Trần Bá Tiên vốn là một viên tướng gian hùng, nhiều kinh nghiệm trận mạc và quyết đoán. Hắn triệu tập các tướng lại bàn đánh, với lý lẽ: “Quân ta đánh đã lâu, quân sĩ mệt mỏi, nay cứ đánh giằng dai, sợ đó không phải là kế hay. Vả lại quân ta là cô quân, không có tiếp viện, đã vào sâu trong tim bụng người ta, nếu đánh một trận mà không thắng mong gì toàn vẹn ? Nay ta chủ trương cùng xuất quân liều chết đánh một trận, chứ vô cớ dừng lại thì cơ hội sẽ đi mất…” (Trần Thư, quyển 1). Các tướng của Bá Tiên đều im lặng, không dám hưởng ứng.

Buổi sáng, chủ trương đánh của Trần Bá Tiên không nhận được sự hưởng ứng của tướng sĩ dưới quyền. Nhưng đêm hôm ấy, những trận mưa lũ cuối mùa đã khiến cho nước sông Lô lên to, tràn vào chằm, ao và ruộng trũng. Nước ngập tràn, chảy như rót vào hồ Điển Triệt, khiến cho vùng căn cứ của nghĩa quân Lý Nam Đế trở thành vùng cô đảo giữa biển nước mênh mông. Lợi dụng nước lớn, Bá Tiên liền cho chiến thuyền theo dòng nước tiến vào. Lý Nam Đế bị đánh bất ngờ, không kịp phòng bị nên thua to, nghĩa quân tan vỡ. Lý Nam Đế phải rút về động Khuất Lão (Tam Nông, Phú Thọ) rồi trao binh quyền lại cho Triệu Quang Phục và mất ở đó, tháng 4 năm 548.