Đình Xuân La [Khám Phá Vẻ Đẹp]

Đình Xuân La thuộc xã Xuân Phương, Huyện Phú Bình, Tỉnh Thái Nguyên, là trung tâm sinh hoạt văn hóa tinh thần của người dân nơi đây. Năm 2002, đình Xuân La được nhà nước công nhận di tích kiến trúc nghệ thuật cấp quốc gia.

Thần chủ

Đình Xuân La là nơi thờ Thành Hoàng làng Dương Tự Minh, thủ lĩnh phủ Phú Lương xưa.

Dương Tự Minh là người Tày, ông nổi tiếng thẳng thắn, trung trực, có tài an dân, có công tiêu diệt giặc Tống năm Đại Định thứ 5 (1148) và có công tiêu diệt bọn tham quan, bảo vệ vững chắc ngai vàng cho triều đình nhà Lý năm Đại Định thứ 11 (1150). Ông là nhân vật lịch sử có nhiều công lao với mảnh đất Thái Nguyên nói riêng và triều đình phong kiến nói chung, sau khi mất, ông được nhiều triều đại phong kiến Việt Nam ban sắc phong là Thượng đẳng Thần.

Di tích

Đình Xuân La được xây dựng trên một quả đồi thoai thoải giữa làng với kiến trúc nghệ thuật khá độc đáo. Nghi môn đình được tu bổ theo kiểu thức trụ biểu đơn giản. Chính giữa là một lối đi lên. Hai bên lối đi là hai cột trụ biểu. Cột trụ có mặt cắt hình vuông, đầu cột trụ có nổi ô lồng đèn, các mặt thân cột trụ đắp nổi các gờ diềm cạnh, giữa cột trụ là nơi ghi các câu đối ca ngợi Dương Tự Minh. Nối liền cột trụ về hai phía lối đi là các bức tường lửng bao quanh sân đình.

Đại đình Xuân La tọa lạc trên nền cao cách mặt sân 80cm. Thượng cung đình nằm ở gian giữa của đình, lùi vào phía sau hàng cột cái và nâng lên cách nền đình 2m, tạo thành ban thờ trang trọng mà không cách biệt. Thượng cung thờ Dương Tự Minh, trên có cửa võng sơn son thếp vàng chạm khắc trang trí kiểu diềm hoa lá, mô típ lưỡng long chầu mặt nguyệt. Dưới cửa võng có bức đại tự đề: “Thánh cung vạn tuế”. Phía trước thượng cung là bàn hương án, tả – hữu bàn hương án là hai con hạc đứng trên lưng rùa thể hiện sức mạnh và chiến thắng. Trong gian giữa, các câu đối, bức tranh và nhiều đồ thờ tự được treo ở các vị trí cân đối, hài hòa uy nghiêm.

Di vật

Đình Xuân La còn lưu giữ được nhiều di vật quý thuộc nhiều loại hình và niên đại khác nhau. Có thể chia thành nhóm hiện vật bằng vải, giấy và nhóm hiện vật điêu khắc nghệ thuật gỗ.

Nhóm hiện vật vải, giấy gồm cuốn thần phả “Bản thôn thần Thành Hoàng sự tích” bằng chữ Hán Nôm được sao lại lần cuối năm 1883. Ba đạo sắc phong của các vua triều Nguyễn, hai chiếc tàn, hai lọng, hai câu đối với nội dung ca ngợi Đức Thánh Dương Tự Minh. Một y môn bằng vải thêu rồng chầu mặt nguyệt và đề tài tứ linh.

Nhóm hiện vật điêu khắc nghệ thuật gỗ gồm bức tượng sơn mài tạc chân dung Đức Thánh. Một hương án gỗ chạm tứ linh, tứ quý. Cỗ kiệu bát cống sơn son thếp vàng, một cây quán tẩy, một cửa võng kiểu diềm hoa lá hóa rồng chầu nguyệt, bốn bức tranh gỗ (hai quan văn, hai quan võ).

Lễ hội

Đình Xuân La hằng năm vẫn tổ chức các nghi lễ và lễ hội đình theo truyền thống. Ngày hội lớn nhất được tổ chức sau khi nhân dân trong làng đã thu hoạch vụ mùa thắng lợi còn gọi là ngày đại lễ, nhằm ngày 10 tháng 10 âm lịch. Trong dịp đại lễ này có rước kiệu, rước bánh dày, ăn mừng cơm mới sau vụ gặt và nhiều trò chơi dân gian, sinh hoạt văn hóa mang tính cộng đồng, tạo nên không khí lễ hội náo nức, trang trọng, thu hút đông đảo khách thập phương tham dự.