Đình Thổ Tang [Khám Phá Vẻ Đẹp]

Đình Thổ Tang là ngôi đình cổ. Trước đây, đình thuộc xã Thổ Tang, Huyện Vĩnh Tường, Tỉnh Vĩnh Phúc, nay là thị trấn Thổ Tang, huyện Vĩnh Tường, tỉnh Vĩnh Phúc.

Truyền thuyết, lịch sử

Đình Thổ Tang thờ Lân Hổ Đô Thống Đại Vương, người có công chặn đánh giặc Nguyên Mông ở phòng tuyến Gia Ninh và đánh bại cuộc xâm lược của giặc Nguyên Mông thế kỷ 13.

Lân Hổ Đô Thống Đại Vương quê ở làng Đồng Bằng, huyện Tùng Thiện, tỉnh Sơn Tây (nay thuộc Hà Nội).

Tương truyền, thân mẫu ông là bà Phùng Thị Dung, sống bằng nghề kiếm củi. Một hôm, bà vào rừng Tô Lâm hái củi, lúc về đến cửa rừng thì mệt quá ngủ thiếp đi, trong giấc mơ bà thấy đám mây hồng bay đến bao quanh và có tiếng hổ gầm vang động khiến bà giật mình tỉnh dậy. Về nhà tự nhiên bà thụ thai và sinh ra cậu bé rất tuấn tú khôi ngô. Một người có chữ trong làng cho rằng, cậu bé nếu không phải kỳ lân thì cũng là mãnh hổ. Vì thế bà đặt tên con là Lân Hổ.

Bị thua, quân Nguyên Mông trở lại tìm cách báo thù. Lân Hổ lại được vời ra chỉ huy chiến tuyến Gia Ninh – Dục Mỹ. Thế giặc mạnh lại rất đông, Lân Hổ đã anh dũng hy sinh.Khi trưởng thành, Lân Hổ mình cao 8 thước, sức nhấc 100 cân, võ nghệ cao cường và có tài thao lược… lúc giặc Mông Cổ xâm lược nước Đại Việt, vua Trần xuống chiếu vời người tài đánh giặc. Lân Hổ xin đi và được vua Trần cho chỉ huy quân bộ đánh phía mặt Bắc. Ông dẫn quân lên vùng Gia Ninh (Bạch Hạc ngày nay) bày binh bố trận lập một phòng tuyến bảo vệ kinh đô Thăng Long. Sau chiến thắng quân Nguyên Mông, Lân Hổ được ban tước Hầu (Lân Hổ Hầu) và làm quan trong triều nhưng ông từ chối xin được về quê phụng dưỡng mẹ già.

Tiếc thương vị tướng tài lập nhiều công lớn, vua Trần đã hạ chiếu xây lăng cho Lân Hổ và cho tế theo nghi lễ nhà nước, còn người dân Thổ Tang lập đền thờ phụng.

Đặc điểm

Đình Thổ Tang được xây dựng vào khoảng thế kỷ 17 theo kiểu chữ đinh, gồm 2 toà đại đình và hậu cung, năm 1964 hậu cung bị dỡ, đến năm 1995 mới được phục hồi.

Đại đình gồm 5 gian, 2 dĩ với 60 chiếc cột. Cột cái có đường kính 80 cm, cột con đường kính 61 cm. Nền dài 25,8 m, rộng 14,2 m, bó đá xanh xung quanh, kết cấu kiến trúc kiểu tứ trụ, chồng rường giá chiêng, gia cố bền chắc.

Đình Thổ Tang hiện còn 21 bức chạm, trong đó ấn tượng nhất là bức ngày hội xuống đồng chạm trên một kẻ nghé ở hè đình ngay sau cửa ra vào, bức chạm dài 1,5 m, rộng 70 cm, 25 nhân vật trên tác phẩm đều được chạm bong sinh động, phản ánh ngày hội xuống đồng đầu năm.

Một số bức chạm trổ khác có chủ đề: cảnh đi cày, chăn trâu, đánh ghen, đá cầu, đấu vật, múa, bắn hổ, đánh cờ, uống rượu… mô tả sinh động cuộc sống của người dân xưa kia.

Trong đình gian cạnh phía bên phải là bức bắn hổ có kích thước 80 x 60 cm; chạm một người và một con hổ trên một vách đá cheo leo. Còn bức chạm tả cảnh đá cầu, được đặt ở ngách cột cái gian cạnh hình vuông, mỗi chiều dài 40 cm.

Cửa võng đình Thổ Tang được chia làm 3 tầng chạm trổ tinh tế. Tầng trên chạm hai con rồng lớn và 18 rồng con đang vờn ngọc. Tầng giữa chạm rồng chầu mặt nguyệt, hai bên có 2 con phượng đang bay. Tầng dưới chạm lục tiên, cửu trùng, gai dứa rất đẹp mắt và sống động. Trên cửa vọng treo bức hoành phi Hòa Vi Quý.

Bức chạm bên trái cửa võng gần hậu cung có chiều dài 1,40 m rộng 0,75 m, miêu tả cảnh sinh hoạt trong một gia đình.

Ngày 17/2/1990, đình Thổ Tang đã được Bộ Văn hoá Thông tin công nhận là di tích lịch sử văn hoá cấp quốc gia

Du khách muốn đến đình Thổ Tang có thể xuất phát từ thủ đô Hà Nội tới trung tâm thành phố Vĩnh Yên, đi khoảng 20 km dọc theo quốc lộ 2A rẽ trái theo đường 305 là sẽ tới đình Thổ Tang.