Đình làng Tri Chỉ [Khám Phá Vẻ Đẹp]

Đình làng Tri Chỉ thuộc thôn Tri Chỉ, xã Đồng Cương, Huyện Yên Lạc, Tỉnh Vĩnh Phúc, cách thành phố Vĩnh Yên10km. Năm 1996, đình làng Tri Chỉ được nhà nước công nhận di tích lịch sử quốc gia.

Thần chủ

Theo cuốn ngọc phả của đình thì đình làng Tri Chỉ thờ Khoan Khoáng đại vương. Tương truyền, Khoan Khoáng là con của một thầy địa lý quê ở Thanh Hóa và bà Nguyễn Thị Hằng (xã Đồng Văn – Yên Lạc) hai người có một cuộc sống nghèo, nhiều năm chưa có con. Một hôm người chồng đi vắng, đêm đó có mưa to, gió lớn bà nằm mộng thấy rồng ngũ sắc vờn quanh, từ đó có thai và sinh ra một chàng trai tuấn tú đặt tên là Khoan Khoáng. Khoan Khoáng lớn lên trong thời kỳ đất nước đang nằm dưới ách thống trị của nhà Lương. Năm 542, Lý Bí (Lý Nam Đế) dựng cờ khởi nghĩa, Khoan Khoáng đã triệu tập binh sĩ gia nhập nghĩa quân tổ chức công kích, đánh đuổi quân Lương giúp Lý Nam Đế lập ra nhà nước Vạn Xuân. Năm 545 nhà Lương tiếp tục xâm lược nước ta, trong một trận huyết chiến tại vùng Yên Lạc, Khoan Khoáng đã bị thương và mất. Nhớ công lao to lớn của Khoan Khoáng, nhân dân khắp vùng đã dựng đền thờ phụng ngài.

Ngoài ra, trong khu vực đình còn có đền thờ bà chúa hậu, bà là người địa phương thuộc dòng họ Nguyễn Hữu được tuyển vào cung vua. Bà đã bỏ tiền ra mua ao, ruộng giúp dân làng.

Di tích

Đình làng Tri Chỉ không còn ghi lại được chính xác thời gian khởi dựng. Ngôi đình cổ kính, bề thế được xây dựng trên một khoảng đất bằng phẳng, với diện tích trên 1.000m², sân đình lát gạch vuông, ba mặt được bao bọc bởi một dải ao làng, bốn mùa soi bóng tre xanh.

Đình quay về phía tây nam, có kiến trúc kiểu chữ “Đinh”, gồm 5 gian đại bái, 2 gian hậu cung với tổng diện tích là 278m². Mái lợp ngói mũi hài, với 4 đầu đao cong vút theo cách tạo dáng truyền thống của đình làng người Việt. Kiến trúc cổ của đình vững chắc với 22 cột gỗ không sơn màu và được bào trơn, đánh bóng. Các cánh cửa được chạm trổ hết sức công phu, làm theo kiểu bức bàn 6 cánh sơn son thếp vàng.

Hiện nay, đình làng còn bảo lưu được khá nhiều mảng chạm trổ lớn bằng gỗ mang phong cách nghệ thuật thế kỷ 19, đề tài chính trên các bức chạm là tứ linh (long, ly, quy, phượng).

Di vật

Đình làng Tri Chỉ còn bảo lưu hệ thống di vật cổ khá phong phú và quý giá. Tiêu biểu như một cỗ ngai thờ sơn son thếp vàng, cao 1,40m; một cỗ kiệu bát cống không còn nguyên vẹn chỉ còn hai đòn cái, hai đòn nhỡ, và hai đòn con trang trí hình rồng và các hoa văn cách điệu. Một cây quán tẩy cao 0,8m tạo dáng hình long cuốn thủy và các hình lục lăng, thân rồng uốn khúc lao từ trên xuống, miệng há rộng hút nước. Một sập thờ bốn mặt được trang trí chạm thủng, hoa lá cách điệu. Mâm xà gồm 4 chiếc được trang trí khác nhau với các hình lưỡng long chầu nguyệt, rồng chầu chữ thọ. Chín đài nước sơn son vẽ thếp tứ linh, 2 Lộc Bình gỗ, 1 hòm sắc, 3 bức đại tự.

Đình Tri Chỉ còn có các di vật bằng đồng gồm: 2 lư hương trang trí lưỡng long chầu nhật, sóng nước; hoa văn trên lư hương có đề chữ “Cung tiến đình”, hai bên có chữ “Tri Chỉ”. Một đỉnh đồng cao 0,32m, trên đắp hình sư tử chầu, xung quanh khắc hoa văn. Một chiêng đồng kiểu chiêng núm có đường kính 0,5m. Ngoài ra còn có 2 bia đá, bia hậu ghi tên những người công đức góp phần xây dựng đình.

Lễ hội

Hàng năm, vào mùng 10 tháng 3 âm lịch, nhân dân làng Tri Chỉ tổ chức lễ hội, với đầy đủ cả phần lễ và phần hội. Phần lễ được tổ chức trang nghiêm theo truyền thống với các lễ vật do người dân mang đến dâng lên Thành Hoàng Khoan Khoáng đại vương. Phần hội dân làng tổ chức bơi thi ở ao đình. Buổi tối có tổ chức nhiều tiết mục văn nghệ đặc sắc với sự tham gia của đông đảo người dân trong vùng.