Đình làng Nguyên Xá – #1 [Khám Phá Vẻ Đẹp]

Đình làng Nguyên Xá (tên Nôm là đình Vược) thuộc xã An Hiệp, Huyện Quỳnh Phụ, Tỉnh Thái Bình là ngôi đình cổ độc đáo và đặc biệt, bởi đình được dựng hoàn toàn bằng đá xanh nguyên khối, vì vậy dân làng vẫn quen gọi là đình Ðá. Ðây là một công trình kiến trúc bằng đá có quy mô lớn hiếm có còn tồn tại ở tỉnh Thái Bình nói riêng và cả nước nói chung.

Ðình làng Nguyên Xá là nơi thờ tự 3 vị nhân thần đã có công giúp vua Lý đánh thắng giặc Tống là: Thái Thường Thúy Ðại Vương, Thái Thường Kỷ Ðại Vương và Thái Thường Vĩ Ðại Vương.

Theo người dân địa phương, đình làng Vược đã có từ lâu đời. Năm Cảnh Trị Bính Ngọ (1671) đình đã có 5 gian, 2 giải vũ tả hữu mỗi bên 4 gian. Đến năm Chính Hòa thứ 4 (1684), đình làng được tôn tạo lại hình chữ “Công” có 7 gian. Năm 1936, do ngôi đình cũ đã dột nát, các cụ và nhân dân đi mua đá ở Ninh Bình về dựng đình mới. Ngôi đình đá hiện nay được khởi dựng từ năm 1942 và khánh thành năm 1945 trên nền ngôi đình cũ.

Hiện trạng

Tọa lạc trên khu đất cao và rộng, mặt đình quay về hướng tây bắc. Trước mặt là sân đình, tiếp giáp với sân là ao đình rộng chừng 9 sào Bắc bộ. Ðầu đình hướng đông bắc có giếng Ngọc, tục truyền rằng giếng có mạch nước thông ra sông Cái (sông Luộc).

Ðình Nguyên Xá hiện tồn được xây theo kiểu chữ “Đinh”, gồm có 7 gian, 5 vì kèo, 20 cột và 14 đầu dư. Từ cổ bổng đến tận nóc hàng ngang hoàn toàn xây dựng bằng đá, cửa võng gian giữa cũng bằng đá, chạm trổ hoa văn nổi đường nét rất tinh xảo. Hệ thống xà liên kết các cột cũng đều bằng đá, được chạm trổ rất đẹp. Các cột đá tứ trụ (cột cái) chạm rồng leo quanh thân, đầu rồng nối với đầu dư cách điệu ngậm ngọc; các cột quân (cột nhỏ) đều chạm tứ quý tứ linh; các khung câu đối khắc trực tiếp trên cột, các cột quân tiền hậu đều có câu đối.

Các vì đá là những tảng đá lớn, kết cấu hình tam giác, để dàn đều trọng lượng vì và tạo vẻ đẹp. Phía trên vì có chạm khắc hình hổ phù, hai bên là những hình mây cuộn. Ðặc biệt là cửa võng nối với hậu cung thuộc gian chính cung rất sống động kiểu chân quỳ dạ cá, chạm hổ phù, sư tử chầu cửa thánh, nét chạm mềm mại, tinh tế như vẽ trên vải lụa.

Hiện nay, ngoài những câu đối, đại tự cổ được khắc trên cột cái và cột quân của đình, thì trong đình còn lưu giữ nhiều đồ tế khí cổ thời Nguyễn được bảo lưu nguyên vẹn, như: long đình, ngai thờ, bài vị, cỗ hậu bành, đòn bát cống, bộ bát bửu…

Đình làng Nguyên Xá (tên Nôm là đình Vược) thuộc xã An Hiệp, Huyện Quỳnh Phụ, Tỉnh Thái Bình là ngôi đình cổ độc đáo và đặc biệt, bởi đình được dựng hoàn toàn bằng đá xanh nguyên khối, vì vậy dân làng vẫn quen gọi là đình Ðá. Ðây là một công trình kiến trúc bằng đá có quy mô lớn hiếm có còn tồn tại ở tỉnh Thái Bình nói riêng và cả nước nói chung.

Ðình làng Nguyên Xá là nơi thờ tự 3 vị nhân thần đã có công giúp vua Lý đánh thắng giặc Tống là: Thái Thường Thúy Ðại Vương, Thái Thường Kỷ Ðại Vương và Thái Thường Vĩ Ðại Vương.

Theo người dân địa phương, đình làng Vược đã có từ lâu đời. Năm Cảnh Trị Bính Ngọ (1671) đình đã có 5 gian, 2 giải vũ tả hữu mỗi bên 4 gian. Đến năm Chính Hòa thứ 4 (1684), đình làng được tôn tạo lại hình chữ “Công” có 7 gian. Năm 1936, do ngôi đình cũ đã dột nát, các cụ và nhân dân đi mua đá ở Ninh Bình về dựng đình mới. Ngôi đình đá hiện nay được khởi dựng từ năm 1942 và khánh thành năm 1945 trên nền ngôi đình cũ.

Hiện trạng

Tọa lạc trên khu đất cao và rộng, mặt đình quay về hướng tây bắc. Trước mặt là sân đình, tiếp giáp với sân là ao đình rộng chừng 9 sào Bắc bộ. Ðầu đình hướng đông bắc có giếng Ngọc, tục truyền rằng giếng có mạch nước thông ra sông Cái (sông Luộc).

Ðình Nguyên Xá hiện tồn được xây theo kiểu chữ “Đinh”, gồm có 7 gian, 5 vì kèo, 20 cột và 14 đầu dư. Từ cổ bổng đến tận nóc hàng ngang hoàn toàn xây dựng bằng đá, cửa võng gian giữa cũng bằng đá, chạm trổ hoa văn nổi đường nét rất tinh xảo. Hệ thống xà liên kết các cột cũng đều bằng đá, được chạm trổ rất đẹp. Các cột đá tứ trụ (cột cái) chạm rồng leo quanh thân, đầu rồng nối với đầu dư cách điệu ngậm ngọc; các cột quân (cột nhỏ) đều chạm tứ quý tứ linh; các khung câu đối khắc trực tiếp trên cột, các cột quân tiền hậu đều có câu đối.

Các vì đá là những tảng đá lớn, kết cấu hình tam giác, để dàn đều trọng lượng vì và tạo vẻ đẹp. Phía trên vì có chạm khắc hình hổ phù, hai bên là những hình mây cuộn. Ðặc biệt là cửa võng nối với hậu cung thuộc gian chính cung rất sống động kiểu chân quỳ dạ cá, chạm hổ phù, sư tử chầu cửa thánh, nét chạm mềm mại, tinh tế như vẽ trên vải lụa.

Hiện nay, ngoài những câu đối, đại tự cổ được khắc trên cột cái và cột quân của đình, thì trong đình còn lưu giữ nhiều đồ tế khí cổ thời Nguyễn được bảo lưu nguyên vẹn, như: long đình, ngai thờ, bài vị, cỗ hậu bành, đòn bát cống, bộ bát bửu…