Đình làng Nguộn – #1 [Khám Phá Vẻ Đẹp]

Đình làng Nguộn thuộc xã Hòa Tiến, huyện Hưng Hà, Tỉnh Thái Bình là nơi thờ công chúa Liễu Hạnh, một trong “Tứ bất tử” thánh hiền của nước ta. Năm 2004, đình làng Nguộn được xếp hạng và cấp bằng Di tích Lịch sử Văn hóa cấp tỉnh.

Đặc điểm

Không giống nhiều di tích khác, Thành hoàng của đình là vị nữ thần nên từ cổ xưa, nam nữ trong làng đã được đối xử bình đẳng. Vào ngày tuần tiết, nam nữ đều được ra đình cúng lễ, lộc phần chia đều cho mọi người. Ngày tết, ngày hội, gái làng khỏe mạnh chưa chồng được rước kiệu. Đội tế nữ cũng được tuyển lựa, tập dượt để tế lễ ở đình, các gái làng trong lễ phục chỉnh tề, ở các chức vị, làm đủ các nghi thức chủ tế, xướng tế, đọc văn tế… rất uy nghi, trang trọng. Trong các hoạt động hát chèo, trò chơi dân gian… diễn ra ở đình cũng tùy theo nhiệt tình khả năng, cả nam nữ đều được tham gia thoải mái. Đây là nét văn hóa tiến bộ đặc sắc từ xưa, hiếm nơi nào có được.

Sự kiện

Đình làng Nguộn còn là nơi ghi dấu nhiều sự kiện lịch sử của địa phương. Sau Cách mạng tháng Tám 1945, đình là nơi tổ chức “Tuần lễ vàng”, được dân làng nhiệt tình hưởng ứng.

Trong kháng chiến chống Pháp, đình từng là trụ sở của Ủy ban Hành chính Kháng chiến xã Liên Hiệp, trụ sở Ban Chỉ huy bộ đội Lục quân Khu III, Sư đoàn 320, Huyện đội Hưng Nhân, Huyện đội Tiên Lữ, Tỉnh Hưng Yên chuyển đến sơ tán… Đình còn là trạm cứu thương kịp thời cho nhiều bộ đội và dân quân du kích.

Trong tình hình tương đối ổn định, đình là trường học, từng tổ chức lớp học bình dân học vụ năm 1947 – 1948, là lớp học của trường cấp I, cấp II đầu tiên trong huyện, là lớp học cho cả trường Đại học Sư phạm Hà Nội trong thời gian sơ tán.

Di tích

Đình làng Nguộn được xây dựng từ lâu đời, trong bảy đạo sắc phong lưu giữ được đến nay thì sắc phong sớm nhất của vua Đồng Khánh vào năm 1889, còn lại của các vua Duy Tân và Khải Định. Trước kia, đình còn rất đơn sơ. Ngày 9/9/1939, đình được xây dựng lại có quy mô như bây giờ. Trải qua thời gian, đình vẫn giữ được nguyên vẹn kiến trúc theo kiểu chữ “Đinh” với tiền tế, hậu cung, toàn bộ kiến trúc làm bằng gỗ lim, bề thế vững chãi.

Trong cung cấm có tượng chúa, hòm sắc phong. Gian ngoài, trên cỗ ngai chính điện có vương miện đồng, vẻ đẹp trang trọng, tinh tế mỹ thuật. Hai bên bàn thờ là hai giá tế khí sơn son thếp vàng lộng lẫy, uy nghi. Trước cửa đình có tòa lầu cao trên 10 mét, kiến trúc theo kiểu chồng diêm cổ các, hai tầng mái cong, chéo tàu đao góc, cách điệu, mềm mại. Lầu cao, bốn mặt thoáng, trước cửa có hàng chữ “Nghinh phong môn”, hai bên khắc nổi câu đối “Vạn gia chiêm thánh hóa, thiên cổ ưng tiên ngưng” (Lầu đón gió trời và mọi nhà đón đợi tiên giáng thế). Dưới lầu, phía trong là non bộ, sơn thủy hữu tình; bên ngoài là hồ bán nguyệt soi bóng lầu các trên sóng nước long lanh. Cổng đình cao ba tầng bề thế, thanh thoát, hai bên tạc họa phù điêu ngoạn mục.

Đình làng Nguộn thuộc xã Hòa Tiến, huyện Hưng Hà, Tỉnh Thái Bình là nơi thờ công chúa Liễu Hạnh, một trong “Tứ bất tử” thánh hiền của nước ta. Năm 2004, đình làng Nguộn được xếp hạng và cấp bằng Di tích Lịch sử Văn hóa cấp tỉnh.

Đặc điểm

Không giống nhiều di tích khác, Thành hoàng của đình là vị nữ thần nên từ cổ xưa, nam nữ trong làng đã được đối xử bình đẳng. Vào ngày tuần tiết, nam nữ đều được ra đình cúng lễ, lộc phần chia đều cho mọi người. Ngày tết, ngày hội, gái làng khỏe mạnh chưa chồng được rước kiệu. Đội tế nữ cũng được tuyển lựa, tập dượt để tế lễ ở đình, các gái làng trong lễ phục chỉnh tề, ở các chức vị, làm đủ các nghi thức chủ tế, xướng tế, đọc văn tế… rất uy nghi, trang trọng. Trong các hoạt động hát chèo, trò chơi dân gian… diễn ra ở đình cũng tùy theo nhiệt tình khả năng, cả nam nữ đều được tham gia thoải mái. Đây là nét văn hóa tiến bộ đặc sắc từ xưa, hiếm nơi nào có được.

Sự kiện

Đình làng Nguộn còn là nơi ghi dấu nhiều sự kiện lịch sử của địa phương. Sau Cách mạng tháng Tám 1945, đình là nơi tổ chức “Tuần lễ vàng”, được dân làng nhiệt tình hưởng ứng.

Trong kháng chiến chống Pháp, đình từng là trụ sở của Ủy ban Hành chính Kháng chiến xã Liên Hiệp, trụ sở Ban Chỉ huy bộ đội Lục quân Khu III, Sư đoàn 320, Huyện đội Hưng Nhân, Huyện đội Tiên Lữ, Tỉnh Hưng Yên chuyển đến sơ tán… Đình còn là trạm cứu thương kịp thời cho nhiều bộ đội và dân quân du kích.

Trong tình hình tương đối ổn định, đình là trường học, từng tổ chức lớp học bình dân học vụ năm 1947 – 1948, là lớp học của trường cấp I, cấp II đầu tiên trong huyện, là lớp học cho cả trường Đại học Sư phạm Hà Nội trong thời gian sơ tán.

Di tích

Đình làng Nguộn được xây dựng từ lâu đời, trong bảy đạo sắc phong lưu giữ được đến nay thì sắc phong sớm nhất của vua Đồng Khánh vào năm 1889, còn lại của các vua Duy Tân và Khải Định. Trước kia, đình còn rất đơn sơ. Ngày 9/9/1939, đình được xây dựng lại có quy mô như bây giờ. Trải qua thời gian, đình vẫn giữ được nguyên vẹn kiến trúc theo kiểu chữ “Đinh” với tiền tế, hậu cung, toàn bộ kiến trúc làm bằng gỗ lim, bề thế vững chãi.

Trong cung cấm có tượng chúa, hòm sắc phong. Gian ngoài, trên cỗ ngai chính điện có vương miện đồng, vẻ đẹp trang trọng, tinh tế mỹ thuật. Hai bên bàn thờ là hai giá tế khí sơn son thếp vàng lộng lẫy, uy nghi. Trước cửa đình có tòa lầu cao trên 10 mét, kiến trúc theo kiểu chồng diêm cổ các, hai tầng mái cong, chéo tàu đao góc, cách điệu, mềm mại. Lầu cao, bốn mặt thoáng, trước cửa có hàng chữ “Nghinh phong môn”, hai bên khắc nổi câu đối “Vạn gia chiêm thánh hóa, thiên cổ ưng tiên ngưng” (Lầu đón gió trời và mọi nhà đón đợi tiên giáng thế). Dưới lầu, phía trong là non bộ, sơn thủy hữu tình; bên ngoài là hồ bán nguyệt soi bóng lầu các trên sóng nước long lanh. Cổng đình cao ba tầng bề thế, thanh thoát, hai bên tạc họa phù điêu ngoạn mục.