Đền Trần Nguyên Hãn [Khám Phá Vẻ Đẹp]

Đền Trần Nguyên Hãn thuộc thôn Đa Cai, xã Sơn Đông, Huyện Lập Thạch, Tỉnh Vĩnh Phúc, là một kiến trúc tín ngưỡng tiêu biểu và quan trọng được nhân dân địa phương trân trọng gìn giữ. Đền Trần Nguyên Hãn đã được nhà nước xếp hạng di tích lịch sử văn hoá cấp quốc gia từ ngày 15/01/1981.

Danh nhân

Trần Nguyên Hãn (1390-1429) là một quý tộc nhà Trần. Ông là cháu 4 đời quan Tư đồ Trần Nguyên Đán (đời vua Trần Nghệ Tông), là cháu 7 đời của Chiêu Minh Vương Trần Quang Khải; thân phụ là Trần Án và thân mẫu là Lê Thị Hoàn, ông sinh ngày 1 tháng 2 năm Canh Ngọ (1390) ở đất Sơn Đông, Lập Thạch.

Những năm cuối thế kỷ 14, đất nước Đại Việt chìm đắm dưới sự thống trị tàn bạo của nhà Minh (Trung Quốc). Sẵn có ý chí cứu đời giúp dân, căm hận khi thấy quân Minh ngang ngược; ông đã chiêu mộ 5000 binh lính ở vùng Sơn Đông, tập binh mã ở vùng Bạch Hạc. Ông đã tìm đến Lê Lợi ở Lam Sơn tham gia cuộc khởi nghĩa Lam Sơn (mồng 7/2/1418), được Lê Lợi tin dùng như là tâm phúc. Cuộc chiến 10 năm đánh đuổi giặc Minh, Trần Nguyên Hãn đã chứng tỏ là một vị tướng tài ba qua các trận đánh nổi tiếng mà ông là người trực tiếp cầm quân, như trận Xương Giang, Chi Lăng, Đông Quan.

Đất nước thanh bình, năm 1428, ông được phong Tả tướng quốc và xin về quê hương lập ấp sinh sống. Vừa mở mang trang trại, vừa đóng thuyền bè, tập hợp tráng binh rèn luyện võ nghệ, để bảo vệ đất nước, nhưng lại bị bọn nịnh thần đố kỵ gièm pha là ông có mưu làm phản, nhà vua nghe lời đã triệu hồi ông vào kinh. Để giữ khí tiết của mình, Trần Nguyên Hãn đã trầm mình trên dòng Sông Lô ở bến Đông Hồ, ngày 26 tháng 2 năm Kỷ Dậu (1429), để lại cho đời nỗi tiếc thương khôn cùng. Mãi đến 27 năm sau, ông cùng gia quyến mới được minh oan.

Di tích

Đền thờ Trần Nguyên Hãn là một công trình kiến trúc nghệ thuật được xây dựng vào thời Hậu Lê, trên chính nền nhà cũ của gia đình ông, tại một gò cao phía Nam, xóm Đa Cai, xã Sơn Đông. Theo thời gian, đền được tu sửa nhiều lần nhưng vẫn bảo lưu nét kiến trúc Việt, giản dị, khiêm tốn, khoáng đạt, hài hoà với khung cảnh làng xóm mộc mạc, bình dị của người dân Sơn Đông.

Công trình kiến trúc gồm các hạng mục: nghi môn, đền chính, nhà Tả mạc, nhà Hữu mạc, nhà Thủ từ, lầu thiêu hương, nhà đặt đá mài gươm, sân vườn, tường rào… Đền chính gồm 5 gian tiền tế, 3 gian hậu cung với 6 hàng chân cột gỗ lim bề thế, kiến trúc bộ vì kiểu “chồng rường giá chiêng và thượng rường hạ kẻ”, nguyên liệu bằng gỗ mang giá trị văn hóa đặc trưng của loại hình kiến trúc di tích cuối thời Lê, đầu thời Nguyễn. Các mảng, các đề tài chạm khắc, trang trí mỹ thuật trên kiến trúc, ở đồ thờ tự, với kỹ thuật sơn thếp trên hoành phi, câu đối, long ngai bài vị… đều là những tác phẩm điển hình về nghệ thuật điêu khắc, tạo hình dân gian truyền thống.

Đền thờ Trần Nguyên Hãn hiện còn lưu giữ được những di vật có giá trị lịch sử như: Ao Tó, rừng thần, bến Đông Hồ… Đặc biệt là phiến đá (di vật Trần Nguyên Hãn mài gươm đánh giặc), sau một thời gian dài bị phù sa sông Lô bồi lấp, ngày 12/01/1998, nhân dân thôn Đa Cai đã tìm thấy, được chính quyền và nhân dân xã Sơn Đông trục vớt lên chuyển về đặt trong khuôn viên đền thờ để mọi người cùng chiêm ngưỡng.

Một dấu ấn khác, ngày 19 tháng 3 năm 1999, Đại tướng Võ Nguyên Giáp đã về thăm Sơn Đông. Sau khi thắp hương tại đền, Đại tướng đã nói “Trần Nguyên Hãn không chỉ là một vị tướng kiệt xuất trong chiến thắng chống quân Minh ở thế kỷ 15, mà ông còn là một Anh hùng dân tộc”.

Ghi nhớ công lao của ông, hàng năm dân làng lấy ngày sinh của ông, ngày 1 tháng 2 âm lịch làm ngày hội làng, lễ hội được tổ chức long trọng với lễ tế trang nghiêm cùng nhiều trò chơi dân gian như vật, đánh cờ, biểu diễn tuồng chèo… thu hút hàng vạn du khách từ khắp mọi miền trong cả nước đến dâng hương tưởng nhớ người anh hùng dân tộc.