Đền Nguyễn Duy Thì [Khám Phá Vẻ Đẹp]

Đền thờ danh nhân Nguyễn Duy Thì (1572 – 1652) tọa lạc tại quê hương ông: thôn Yên Lan, thị trấn Thanh Lãng, Huyện Bình Xuyên, Tỉnh Vĩnh Phúc.

Danh nhân

Nguyễn Duy Thì là một danh nhân văn hóa tầm cỡ quốc gia. Tại khoa thi năm Mậu Tuất (1598) đời vua Lê Thế Tông, Nguyễn Duy Thì đỗ Tiến sĩ năm 27 tuổi, được triều đình Lê Trịnh trọng dụng. Ông đã hai lần đi sứ Trung Quốc (năm 1606 và 1620) được cả triều đình nhà Minh nể phục. Sách “Toàn Việt thị lục” của Lê Quý Đôn đã có những dòng chữ trang trọng khắc ghi về uy danh Tướng công Nguyễn Duy Thì.

Suốt 50 năm làm quan, ông lần lượt được thăng chức từ Tham tụng, Thượng thư bộ Lại, đến những chức ngang hàng Tể Tướng, giúp chúa Trịnh điều hành mọi công việc trong phủ Chúa.

Nguyễn Duy Thì là một trí thức có vị trí và vai trò quan trọng trong xã hội Việt Nam thời Lê Trung Hưng, ông đã đem hết sức mình cống hiến cho sự ổn định tình hình chính trị đất nước ở buổi đầu thời Lê Trịnh, trong thì giữ yên chính trị, ngoài thì trấn áp phản loạn, khôi phục mối bang giao hữu hảo với phía Bắc, giữ gìn tình cảm truyền thống người Việt với nhà Nguyễn ở phía Nam; một lòng trung quân, ái quốc, thương dân.

Ngày nay, tên ông được đặt cho một trường trung học ở thị trấn Quang Hà, huyện Bình Xuyên; phủ đường nơi ông làm việc ở quê, được người dân Thanh Lãng sử dụng làm nơi hương đăng thờ phụng khi ông mất và tồn tại đến ngày nay đã hàng trăm năm.

Di tích

Tọa lạc trên một khu đất bằng phẳng, thông thoáng tại khu Độc Lập, đền thờ Tướng công Nguyễn Duy Thì được xây dựng theo kiểu dáng nhà tiền tế có 5 gian, 24 cột gỗ lim, qua một khoảng sân hẹp vào từ đường 5 gian, tạo thành hình chữ “Nhị”. Gian giữa đặt ngai thờ. Hai bên đặt bàn thờ. Trải qua hàng trăm năm tồn tại, di tích vẫn khá chắc khoẻ, thoáng đãng, mát mẻ, mang rõ nét dấu ấn của loại hình kiến trúc thế kỷ 17 ở vùng nông thôn trung du Bắc Bộ.

Trong đền hiện còn lưu giữ nhiều hiện vật, tư liệu quý: chiếc đòn võng gỗ mít ông vẫn dùng khi đi từ triều đình về quê và ngược lại, một bản chúc thư gồm 188 trang chữ Hán do công thần Nguyễn Duy Trực sao lại năm 1780 với nội dung ghi các chức tước và ruộng đất được ban cấp của ông, 34 đạo sắc phong nguyên gốc và nhiều hiện vật là đồ thờ tự tại đền có niên đại thế kỷ 17 bao gồm: ngai ỷ, án gian, chấp kích, bát bửu và hệ thống hoành phi, câu đối ca ngợi tài đức, công lao của Nguyễn Duy Thì trong nửa thế kỷ làm quan.

Ghi nhận những giá trị kiến trúc và văn hóa đó, năm 1993, UBND tỉnh Vĩnh Phú cũ (nay là Vĩnh Phúc) đã công nhận đền thờ Tướng công Nguyễn Duy Thì là di tích lịch sử văn hóa cấp tỉnh.

Hàng năm vào ngày 11 tháng 9 âm lịch, kỷ niệm ngày mất của Nguyễn Duy Thì, nhân dân địa phương, nhân dân các xã trong vùng với lòng thành kính đã về dâng hương tưởng niệm tại di tích, nhiều trò chơi dân gian mang sắc thái truyền thống quê hương cũng được tổ chức, như chọi gà, chơi đu, cờ người rất tưng bừng náo nhiệt.