Đền Bạch Trì [Khám Phá Vẻ Đẹp]

Đền Bạch Trì nằm ở thôn Long Trì, thị trấn Hợp Hoà, Huyện Tam Dương, Tỉnh Vĩnh Phúc. Đền Bạch Trì thờ tam vị Đô thống đại vương gồm: đệ nhất Sơn Lạc Đại Vương, đệ nhị Sơn Lạc Đại Vương và đệ tam Sơn Lạc Đại Vương.

Ba vị này thường được gọi là 3 anh em Lã Lạc (Cả Lạc, Nhị Lạc, Tam Lạc), những người đã giúp Lã Gia (Thừa tướng nhà Triệu) cùng người dân trong vùng và nước Âu Lạc chống sự xâm lược của triều Tây Hán phương Bắc vào thời kỳ khoảng thế kỷ 1 trước công nguyên.

Đặc điểm

Đền Bạch Trì toạ lạc trên một quả đồi có tên Rừng đền, diện tích khoảng 3 ha, cao hơn mặt ruộng xung quanh từ 30 – 40 m. Phía trước đền (hướng Nam) là dòng Sơn Tang (sông Phan) tạo nên một vùng trũng, rộng được người dân địa phương gọi là ao Bạch.

Đền Bạch Trì có kiến trúc 3 gian thờ dọc, 2 gian ngoài là tiền tế, gian trong cùng bố trí thượng cung nhờ sàn ván gỗ nâng cao cách nền 1,60 m. Thượng cung bưng ván xung quanh, phía mặt tiền có cửa võng. Diện tích mặt bằng kiến trúc đền là 76 m². Kết cấu vì kèo theo dạng thức chồng rường giá chiêng, gồm 5 bộ vì, 4 hàng chân (20 cột gỗ lim) kê trên đá tảng tạo thế vững chãi cho ngôi đền.

Đền Bạch Trì còn lưu giữ nhiều mảng chạm khắc gỗ với trình độ kỹ thuật tinh xảo, các bức chạm gỗ dân gian về các đề tài tứ linh (long, ly, quy, phượng) theo mô típ quen thuộc như: rồng ổ, phượng cuốn thư, lân cõng chữ thọ… được thể hiện sống động bằng kỹ thuật đục bong, chạm lộng trên các bức cốn nách, xà rồng, bức vỉ ruồi đầu hồi, cửa võng… mang phong cách nghệ thuật chạm khắc gỗ thế kỷ 19.

Du khách muốn đến đền Bạch Trì có thể đi từ Thành phố Vĩnh Yên theo quốc lộ 2B (hướng đi Sơn Dương, Tuyên Quang), đền nằm cách ngã ba Tam Dương khoảng 7 km.

Quá trình tôn tạo

Đền Bạch Trì được tu sửa gần đây nhất là vào thời Nguyễn. Hậu cung đền còn lưu giữ 3 ngai báu, sơn son thiếp vàng. Đại bái 8 mái được xây dựng năm 1925 cao to, đồ sộ.

Năm 1992, đền Bạch Trì đã được công nhận là di tích cấp tỉnh.

Trong thời gian tới, đền Bạch Trì sẽ được tỉnh Vĩnh Phúc quy hoạch, tôn tạo các hạng mục như: đền chính, nhà tiền tế, nhà tả vu – hữu vu, tứ trụ, thuỷ đình…để trở thành điểm di tích danh thắng quan trọng của huyện Tam Dương.

Theo quy hoạch, đền chính sẽ nằm ở vị trí cuối cùng của hệ thống khu di tích và là công trình có quy mô lớn nhất. Đền chính có diện tích 176 m², bố cục hình chữ công, gồm gian thờ chính (tiền đường) ở phía trước và hậu cung ở phía sau. Gian thờ chính gồm 5 gian và hậu cung gồm 3 gian nối với nhau bằng ống muống. Giữa tiền đường và hậu cung được ngăn cách bằng hệ thống cửa bức bàn. Hậu cung sử dụng tường ngăn chịu lực. Tiền đường sử dụng hệ thống cửa bức bàn, sử dụng vách ngăn gỗ tạo nên một không gian mở.

Hệ thống vì kèo được bảo tồn kết cấu chồng rường, mái gian thờ chính dâng đao 4 góc, mái hậu cung bít đốc đầu hồi. Nền lát gạch bát, trên mái có đao kìm nóc, trang trí hình lưỡng long chầu nguyệt, hoa chanh, đầu rồng.

Nhà tiền tế gồm 5 gian, 4 hàng cột. Hệ khung làm bằng gỗ, có lối sang đền chính ở chính giữa trục thần đạo tạo nên một không gian mở, nhà tiền tế có kiến trúc tương tự như kiến trúc đền chính.

Nhà tả vu, hữu vu là 2 công trình phụ nằm phía trước nhà tiền tế và đối xứng nhau qua trục thần đạo. Mỗi công trình gồm 5 gian và 2 hàng cột. Những chi tiết hoa văn trang trí đã được giản lược. Hệ thống chịu lực chính của công trình là cột và các vì kèo gỗ, không có tường ngăn.

Tứ trụ xây gạch, thân trụ có ô hộc trang trí, trên đỉnh trang trí nghê.

Thuỷ đình nằm trên trục thần đạo và nằm giữa ao Bạch. Vật liệu xây dựng chủ yếu làm bằng gỗ, sử dụng cột chịu lực và hệ thống kèo chịu lực bằng gỗ. Mái gồm 2 tầng, 8 mái theo kiến trúc truyền thống.