Chùa Tùng Vân [Khám Phá Vẻ Đẹp]

Chùa Tùng Vân nằm trên địa bàn thị trấn Thổ Tang là ngôi chùa cổ, lớn nhất trong khu vực huyện Vĩnh Tường, tỉnh Vĩnh Phúc. Chùa có lịch sử tồn tại hàng trăm năm tuổi được xây dựng từ đời vua Lê Huy Tông vào năm Chính Hòa thứ 7 (1686) để phục vụ đời sống tôn giáo của người dân địa phương và cả một vùng rộng lớn. Chùa Tùng Vân đã được ghi vào danh mục di tích văn hóa cấp quốc gia từ năm 1964 như đình Thổ Tang, và được nhận bằng Di tích văn hóa cấp quốc gia từ năm 1992.

Đặc điểm

Chùa được xây dựng trên địa thế đẹp, bố cục theo kiểu chữ “Quốc” có cây cối bao bọc xum xuê, với các hạng mục: tam quan, tiền đường, thiêu hương, thượng điện, nhà tổ, hành lang, nhà khách,…

Chùa Tùng Vân không bề thế, nhưng có kiến trúc đẹp, gồm 7 gian 2 dĩ, với hệ thống kết cấu hàng trăm cột gỗ và đá. Đây là kiểu kiến trúc hình chuôi vồ, 3 gian hậu cung, 7 gian tiền đường; là một trong những kiến trúc Phật giáo tiêu biểu của vùng Đồng bằng Bắc Bộ.

Chùa Tùng Vân xưa xây kiểu cửa cuốn, có những đường nước chảy xuống hai đường mái hai bên tựa như Giếng Trời; xưa các sư trong chùa dùng nước này để sinh hoạt, đến thời kháng chiến chống Mỹ đã bị mai một đi. Ngày nay, chùa đã khôi phục lại theo lối tứ trụ trồng cột; khác với vẻ rêu phong của chùa trước đây, chùa Tùng Vân ngày nay có lối kiến trúc đẹp hơn với nhiều hoa văn, họa tiết tinh xảo hơn. Mái chùa lợp ngói mũi hài, uốn cong bốn góc, trên nóc có bàn tay vươn ra từ hoa sen đỡ bánh xe pháp luân của nhà Phật.

Tam quan ngôi chùa dựng theo lối cổ xưa, trên đỉnh có bánh xe pháp luân, ở giữa là chữ vạn, ở trên các đầu mái uốn cong của các góc đều là những linh vật gắn với bầu trời như: rồng, phượng, mây.

Qua tam quan là khuôn viên sân chùa với lầu Quan Âm tọa lạc ở góc bên trái. Quanh sân trồng nhiều cây cau cao vút. Qua năm bậc thềm từ sân lên đến tiền đường là khu vực chính của chùa, trước cửa vào là bức bình phong lớn để tránh mọi điều xấu du nhập từ bên ngoài vào chùa. Một trong những nét độc đáo của chùa là hàng cột đá ngay trước tiền đường. Trên mỗi cột đá đều được chạm khắc những hoa văn mang hình tượng tứ linh: long, ly, quy, phụng và tứ quý: tùng, cúc, trúc, mai thể hiện sự sinh sôi của bốn mùa. Điều đặc biệt nữa là toàn bộ gỗ trong chùa đều là gỗ lim.

Nối tiếp giữa thềm và chính điện là bộ cửa bức bàn bằng gỗ lim, chạm trổ rất công phu, phía trên cửa đặt chấn song con tiện, bên dưới tạc phù điêu tứ quý cách điệu. Theo con đường nhất chính đạo đi vào bên trong tiền đường, hai bên lối vào là tượng Khuyến thiện và Trừng ác. Nhà thờ tổ là nơi lưu giữ nhiều pho tượng bằng đất nung có giá trị (trong đó có pho tượng Phật Thích Ca Mâu Ni bằng đất nung, có niên đại cách đây gần 300 năm), được bài trí theo phong cách của dòng Phật giáo Đại Thừa – Bắc Tông. Ở gian hậu cung có khán thờ đức Khổng Tử.

Cũng giống như rất nhiều ngôi chùa khác ở miền Bắc, chùa Tùng Vân xây dựng theo lối tiền Phật, hậu Mẫu. Chùa có gian thờ Mẫu ở phía sau, gồm mẫu Thiên, mẫu Thoải, mẫu Thượng ngàn cùng hệ thống các quan, các cô, cậu lập nên một bàn thờ tương đối đầy đủ về tín ngưỡng thờ Mẫu.

Hiện trạng

Trải qua những thăng trầm, biến cố, chùa Tùng Vân đã nhiều lần được trùng tu và lần gần đây nhất là đợt khởi công tu bổ năm 2008. Trong chùa hiện vẫn lưu giữ nguyên vẹn nhiều bảo vật như chuông đồng, khánh đồng… đặc biệt là một số pho tượng bằng đất nung, trong đó có pho tượng Phật Thích Ca Mâu Ni có niên đại cách đây gần 300 năm. Không chỉ vậy, chùa Tùng Vân còn lưu giữ được hệ thống văn bia cổ, đây là những tài liệu quý có giá trị nghiên cứu lịch sử, văn hóa.

Cùng với quá trình trùng tu, tôn tạo chùa, lễ đúc Đại hồng chung cũng đã hoàn thành với quả chuông nặng 1,1 tấn. Cũng trong thời gian này, chùa Tùng Vân còn khởi công chế tác hai pho tượng Phật ngọc là Đức Phật Tổ Thích Ca Mâu Ni và Phật Bà Quan Âm Bồ Tát. Đây là hai pho tượng từ nguyên khối ngọc xanh nặng hơn 20 tấn, được cho là quý hiếm và lớn nhất trong các khối ngọc tìm thấy tại huyện Văn Chấn, tỉnh Yên Bái, và cũng là khối ngọc lớn nhất được tìm thấy ở Việt Nam tính đến thời điểm năm 2010.

Pho tượng Đức Phật Tổ Thích Ca Mâu Ni từ nguyên khối ngọc xanh nặng hơn 10 tấn, chiều cao 3,3 m, rộng 2,1 m, dày 1,2 m. Tượng Phật gồm pháp tòa và đài sen được tạc liền khối dựa theo nguyên mẫu của pho tượng Phật Thích Ca Mâu Ni bằng đất nung của chùa. Pho tượng Phật được hoàn thành đúng vào dịp cả nước kỷ niệm Đại lễ 1000 năm Thăng Long – Hà Nội.

Tượng Phật Bà Quan Âm nặng khoảng 5 tấn, cũng được tạc tinh xảo, kết tụ tinh hoa, tâm huyết của nghệ nhân. Nơi đây cũng là nơi trưng bày những pho tượng như Tam thế Phật, Phật sơ sinh, bức tranh Đường Tam Tạng đi thỉnh kinh. Ngày 16/9/2011 chùa Tùng Vân được sách Kỷ lục Việt Nam xác nhận là “Nơi an vị pho tượng Phật ngọc nguyên khối lớn nhất tại Việt Nam”.

Với những giá trị về lịch sử, kiến trúc, chùa Tùng Vân ngày nay nổi tiếng là chốn cửa Phật linh thiêng, không chỉ thu hút đông đảo tín đồ Phật tử đến hành lễ mà còn là điểm tham quan, du lịch khi đến Vĩnh Phúc.