Chùa Tích Sơn – Ngũ Phúc Tự [Khám Phá Vẻ Đẹp]

Chùa Tích Sơn được xây dựng từ cuối nhà Lý, tên chữ là “Ngũ Phúc Tự” (nghĩa là chùa Ngũ Phúc) hay còn gọi là chùa của 5 làng Tích Sơn cổ. Hiện nay chùa Tích Sơn thuộc phường Tích Sơn, Thành phố Vĩnh Yên, Tỉnh Vĩnh Phúc.

Tổng quan

Chùa Tích Sơn là ngôi chùa xuất xứ sớm nhất và cũng là ngôi chùa duy nhất của thành phố Vĩnh Yên được xếp hạng Di tích lịch sử văn hóa cấp Quốc gia từ năm 1992.

Từ khi khởi dựng đến nay, chùa Tích Sơn đã có nhiều lần tu bổ lớn, hiện ở câu đầu chùa còn ghi Hoàng triều Bảo Đại thập thất niên, nguyệt hạ chí, thiên bổ thượng lương đại cát (có nghĩa là: tu tạo, dựng nóc chùa vào tháng 6 năm Bảo Đại thứ mươi bảy – năm 1942).

Trong hai cuộc kháng chiến chống Pháp, chống Mỹ, chùa đã từng là nơi hội họp bí mật của Cán bộ cách mạng tiền khởi nghĩa tại địa phương, là nơi cất giấu vũ khí, làm trụ sở UBND xã, trụ sở HTX nông nghiệp, Trường Mầm Non, Nhà trẻ Tích Sơn và làm trường tiểu học Vĩnh Yên.

Chùa Tích Sơn hiện nay không chỉ là nơi thờ Phật mà còn là nơi tu học của các tăng ni, phật tử; đồng thời là nơi hành hương chiêm bái của nhiều du khách gần xa. Đặc biệt, nơi đây hàng năm còn diễn ra nhiều lễ hội lớn quy tụ đông đảo nhân dân trong và ngoài vùng tham dự (do đình làng không còn nên lễ hội ở đình làng trước đây đều được đưa vào tổ chức ở chùa).

Di tích

Chùa có quy mô đồ sộ với nhiều hạng mục như tam quan, gác chuông, nhà Tổ, chính điện và mộ tháp làm nên tổng thể ngôi chùa bề thế, linh thiêng. Chính điện có kiến trúc hình chữ “Đinh” với hệ thống cột chủ yếu bằng chất liệu gỗ và gạch xây, hệ thống mái bằng gỗ quý, hầu như không chạm trổ hoa văn mà được bào trơn đóng bén tạo cảm giác chắc chắn, vững chãi.

Nghệ thuật điêu khắc của chùa Tích Sơn rất ít, tập trung chủ yếu ở các bức chạm cửa nách hậu cung nhà Tổ. Hai bức chạm ở cửa nách hậu cung nhà Tổ có hình tam giác cân, được chạm nổi hình rồng thân uốn khúc, nhiều vảy, đuôi xoắn đang vờn mây. Phủ kín bức chạm là hình vân mây và sóng nước. Bức chạm phía trên cùng, chính giữa hậu cung nhà Tổ cũng có hình tam giác cân chạm hình đầu rồng với bờm tóc dữ tợn, nhìn thẳng xuống, miệng ngậm ngọc, xung quanh là hình hoa lá mềm mại. Tuy không phải là đề tài mới lạ, nhưng các bức chạm có nét chạm sắc, gọn làm cho phần hậu cung nhà Tổ tuy thấp nhưng vẫn nổi bật được sự uy nghi, thâm nghiêm cần thiết.

Di vật

Tại chùa còn lưu giữ được 16 pho tượng bằng các chất liệu gỗ và đồng, được bố trí ở thượng điện và nhà Tổ, đây cũng là yếu tố nghệ thuật nổi bật của chùa. Trong đó, đặc biệt có giá trị là pho tượng Adiđà. Pho tượng này bằng đồng nguyên khối, cao 1m, được tạc ở tư thế tọa thiền, ngồi trên bệ sen cũng được đúc liền khối. Tượng có mái tóc xoắn ốc, đầu để lộ đỉnh, khuôn mặt phúc hậu, mắt nhìn xuống, mũi cao, sống mũi thẳng, miệng hơi mỉm cười, tai dài, cổ cao ba ngấn. Mình mặc áo cà sa với những nếp gấp đều nhau tạo nên các làn sóng mỏng trải đều cân đối trên toàn thân. Hai chân xếp bằng, hai bàn chân đặt ngửa giữa lòng đùi, tay bắt ấn thiền. Bức tượng bằng đồng nhưng đường nét mềm mại, tinh xảo, đây là một bức tượng quý, có giá trị cao.

Bên cạnh hệ thống tượng thờ, chùa Tích Sơn còn lưu giữ một chuông đồng được đúc năm Minh Mạng thứ 12 (tức năm 1832), cùng khánh đồng, bia đá, cây hương đá là những cổ vật quý còn bảo lưu tương đối nguyên vẹn.