Chùa Ông Bắc – Quảng Đông Tỉnh Hội Quán [Khám Phá Vẻ Đẹp]

Chùa Ông Bắc nằm trên đường Phạm Hồng Thái thuộc phường Mỹ Long, Thành phố Long xuyên. Chùa còn được gọi là Quảng Đông Tỉnh Hội Quán, là một di tích kiến trúc chính thống của người Việt gốc Hoa với các di vật cổ có giá trị cao.

Chùa Ông Bắc hay còn gọi là Miếu Thất Phủ tọa lạc trên đường Phạm Hồng Thái, phường Mỹ Long, thành phố Long xuyên, Tỉnh An Giang. Cổng chùa quay về phía rạch Long Xuyên, cách cầu Duy Tân khoảng 10 m. Chùa đã được xếp hạng di tích lịch sử văn hoá quốc gia ngày 15-06-1987.

Chùa do người Hoa ở tỉnh Quảng Đông, Trung Quốc, chuyển cư đến An Giang lập nên cách đây hơn 150 năm. Chùa có tên gọi chính thức là Hội quán tỉnh Quảng Đông. Ban đầu, chùa có kiến trúc đơn sơ, tre lá. Năm Giáp Ngọ (1887), một số người Hoa giàu có trong vùng là các ông Quảng Thành Lợi và Hòa Mậu Xương đã đứng ra vận động đồng hương và người dân tín ngưỡng, đóng góp tiền của trùng tu lại ngôi chùa. Công trình hoàn thành năm 1891. Năm 1974, chùa lại được trùng tu lần nữa.

Chùa thờ Bắc Đế tức Bắc Du Chơn Võ, một nhân vật khá nổi tiếng trong phim kiếm hiệp Trung Quốc. Ông là một vị Tinh quân từ thiên đình xuống trần để trừ diệt yêu ma, giúp đỡ dân lành. Trong Tây du ký, tác giả Ngô Thừa Ân giải thích rằng, ngày trước vua nước Tịnh Lạc có vợ là bà Thiện Thắng Hoàng Hậu, chiêm bao thấy nuốt mặt trời mà thọ thai, mười bốn tháng mới sanh, nhằm ngày mồng ba tháng ba hồi giờ Ngọ, năm Giáp Thân, năm đầu đời vua Ðường Cao Tổ. Ðến lớn mộ đạo đi tu, sau thành ông Chơn Võ Bắc Đế.

Kiến trúc

Hội quán được kiến trúc theo hình chữ 囯 – Quốc, bố cục kiểu nhà ở của các quan lại thời phong kiến Trung Hoa. Bên ngoài là cổng chính cao rộng được lắp ráp 3 tảng đá hoa cương kết liền mảng tường dày 30 cm, bên trên có khắc hàng chữ nổi” 廣東省會館 – Quảng Đông tỉnh Hội quán”. Mái chùa lợp ngói đại ống tráng men xanh, trên cạnh nóc chạm khắc hình bát tiên, voi, rồng, phượng, cá… cùng những phù điêu, hoa văn cổ, mang phong cách nghệ thuật thời Nguyễn, chịu ảnh hưởng từ Trung Hoa. Cột gỗ tròn bằng gỗ căm xe, tường gạch hồ vôi ô dước, nền lát gạch hoa, khung bao cửa chính được xây dựng bằng những tảng đá xanh được chạm khắc tinh xảo.

Chùa gồm ba gian: Đông lang, Tây Lang và chánh điện. Giữa có sân thiên tỉnh và nhà thủy tạ, là khu vực đi dạo của các quan khách khi đến viếng chùa. Chánh điện thờ Bắc Đế ở giữa, hai bên thờ Quan Công và Thiên Hậu. Ngoài ra, chùa còn thờ Phật Thích Ca, Địa Tạng Bồ Tát và Ngọc Hoàng Thượng Đế. Trong chùa có nhiều hiện vật qúy như: 3 chiếc khánh, 1 chiếc tủ thờ sơn son thiếp vàng, 1 quả chuông đồng, 1 cái đỉnh đồng… Đặc biệt là 3 tấm bia đá bằng chữ Hán ghi lại lịch sử xây dựng chùa. Hai bên cửa chính có đôi câu đối, nội dung như sau:

作客盡同鄉泊涉洲涯墩義氣

居民含樂業經營同柱裕財源

Phiên âm:

Tác khách tận đồng hương bạc thiệp châu nhai đôn nghĩa khí,

Cư dân hàm lạc nghiệp kinh doanh đồng trụ dụ tài nguyên

Dịch nghĩa:

Làm khách đồng hương lặn lội xa xôi càng giữ gìn nghĩa khí

Cư dân cùng ngụ vui vẻ làm ăn càng phú qúy giàu sang

Lễ hội

Chùa Ông Bắc tổ chức lễ cúng vào các ngày:

– Ngày rằm và 30 âm lịch hàng tháng

– Ngày 03-03 âm lịch cúng vía ông Bắc Đế

– Ngày 23-03 âm lịch cúng vía bà Thiên Hậu

– Ngày 21-06 âm lịch cúng vía Quan Công (Quan Thánh Đế Quân).

Tranh chấp sử dụng

Năm 1951, Ban quản trị chùa có thỏa thuận cho ông Thái An thuê phần nhà Đông Lang làm tiệm chụp ảnh. Khi ông Thái An qua đời, con ông là Thái Hòa tiếp tục sử dụng nhà Đông Lang. Ông Thái Hòa chết, em ông là bà Thái Phương, tiếp tục sử dụng nhà Đông Lang làm kho chứa phế liệu và không có ý định trả lại. Vụ việc đã nhiều lần đưa ra tòa án. Tháng 06-2008, tòa án nhân dân thành phố Long Xuyên đã ra bản án số 49/2008/DS-ST buộc bà Thái Phương và bà Huỳnh Nhàn Liềm (số nhà 70, Phạm Hồng Thái, phường Mỹ Long) giao trả lại toàn bộ nhà Đông Lang và diện tích 107,20 m² đất gắn liền với nhà cho Ủy ban Nhân dân tỉnh An Giang. Phía Ủy ban Nhân dân tỉnh An Giang có trách nhiệm hỗ trợ cho bà Thái Phương và bà Huỳnh Nhàn Liềm số tiền 46,592 triệu đồng.