Chùa Bồ Đề Đạo Tràng [Khám Phá Vẻ Đẹp]

Ngôi Phật điện tọa lạc ở quảng trường trung tâm thuộc phường Châu Phú A, thị xã Châu Đốc, Tỉnh An Giang. Sở dĩ có tên gọi là Bồ Đề Đạo Tràng vì trong chùa có một cây bồ đề to lớn, có nguồn gô´c từ Bồ Đề Đạo Tràng bên Ấn Độ. Ngoài cây bồ đề này, hiện ở trước đền Hùng Vương trong Thảo Cầm Viên Sài Gòn, còn có hai cây bồ đề nữa (từ một chiết thành hai), cũng có nguồn gốc từ cây Bồ Đề Đạo Tràng Ấn Độ, do Phó Tổng Thống Ấn Độ một lần thăm Việt Nam, dưới thời Ngô Đình Diệm, đã mang sang tặng cho Việt Nam và chính ông đã trồng trong Thảo Cầm Viên Sài Gòn. Ngoài ra, ở CHÙA XÁ LỢI, Chùa Giác Lâm…cũng có cây bồ đề, nhưng chúng là do Đại Đức Narada tặng, nó có nguồn gốc từ Tích Lan (Sri Lanka).

Lịch sử

Chùa do các ông Đặng Văn Lý (Tỉnh trưởng Châu Đốc đương thời), Phạm Ngọc Đa (Hội trưởng Thông Thiên học) cùng đông đảo quý vị đạo tâm thập phương lập năm 1952. Ông Phạm Ngọc Đa vốn là một nhà giáo ở Châu Đốc, sớm có khuynh hướng học đạo, nên đã tìm hiểu sách vở Thông Thiên Học phát hành từ Pháp. Năm 1925, ông xin gia nhập và được thâu nhận làm Hội viên Hội Thông Thiên Học Pháp quốc. Sau đó ông phổ biến sách vở của Hội này ở Việt nam, được nhiều người tiếp nhận gia nhập và thành lập các Chi bộ. Năm 1951, khi được bảy Chi bộ, Thông Thiên Học Việt Nam xin Hội Thông Thiên Học Quốc Tế tại Adyar Ấn Độ thành lập Xứ Bộ Thông Thiên Học Việt Nam, do ông Phạm Ngọc Đa làm Chánh Hội trưởng, ông Mai Thọ Truyền làm Phó Hội trưởng và ông Nguyễn Văn Lượng làm Tổng Thư ký.

Năm 1951, ông Phạm Ngọc Đa đã liên lạc với Đại đức Xin Jadasa Tinava bên Ấn Độ xin cành chiết từ cây bồ đề bảo thụ mà xưa kia Đức Phật Tổ đã ngồi thiền nhập định. Bà Nguyễn Thị Hai đã sang Ấn Độ thỉnh cây về trồng trong khuôn viên đạo tràng. Tỉnh trưởng Châu Đốc Đặng Văn Lý cấp cho hội miếng đất ngay ở trung tâm thị xã, đối diện với nhà việc làng Châu Phú (nay là Ủy ban Nhân dân phường Châu Phú A) để trồng cây bồ đề. Trước khi trồng, người ta tổ chức lễ rước bảo thụ trên xe hoa, đi một vòng thị xã vào ngày ngày 27 tháng Chạp năm Canh Dần (03-02-1951). Tương truyền, ngay đêm trước khi làm lễ, cây Bồ đề đã bị chặt đứt lìa thân, Ban tổ chức vẫn tiến hành cuộc lễ, bằng cách cột dây kẽm giữ cho cây thẳng đứng, tiến hành lễ rước. Lễ hạ thổ chính thức đã tổ chức long trọng ngày 16 tháng Tư năm Nhâm Thìn (09-05-1952). Sau khi hạ thổ người ta theo tích xưa tưới cây bằng sữa tươi, về sau gốc cây nẩy thành bốn tược, người ta cho đó là tượng trưng cho bốn chân lý: Sanh, Lão, Bệnh, Tử – giáo pháp đầu tiên đức Phật giảng cho các đệ tử nghe.

Vì cây bồ đề có nguồn gốc từ Bồ Đề Đạo Tràng bên Ấn Độ, nên nơi đây cũng được gọi là Bồ Đề Đạo Tràng. Lúc này, Bộ Đề Đạo Tràng do Chi bộ Thông Thiên Học An Giang gồm các nhà giáo: Châu Văn Đồng, Huỳnh Bá Nhệ, Lê Quang Điện, Lê Văn Vững, Trương Văn Hiệu điều hành. Sau đó không lâu, họ thành lập Hội Bồ Đề Đạo Tràng để quản trị Bồ Đề Đạo Tràng.

Kiến trúc

Ban đầu, Bồ Đề Đạo Tràng có kiến trúc đơn giản, gồm một tòa nhà bát giác nhỏ hình lăng trụ, có bốn cửa ra vào. Chính giữa tôn trí tượng Phật Thích Ca đang ngồi nhập định, trước tượng có hương án với lư hương, hoa quả và chuông mõ. Trên 4 bức tường treo ảnh, trong đó có ảnh Bà Nguyễn Thị Hai mang cây Bồ Đề từ Ấn Độ về. Chung quanh các góc khắc những câu đối sơn vàng trên nền đỏ.

閑興東方感念弘開恩博愛Câu đối đầu tiên có nội dung như sau:

仰瞻西域普通道正德慈悲

Phiên âm:

Nhàn hưng Đông phương cảm niệm hoằng khai ân bác ái

Ngưỡng thiêm Tây vực phổ thông đạo chính đức từ bi

Dịch nghĩa:

Trông về Đông phương, mở lòng nhân, khai ân đức

Hướng đến Tây vực, ban chánh đức, phổ từ bi

Phía trước ngôi nhà bát giác chừng 10 m là cây Bồ Đề, xung quanh có hàng rào sắt đường kính chừng hơn 1 m, cao quá đầu người. Trước đó một khoảng là một hồ sen đường kính chừng 8 m, xung quanh trồng sen đỏ tượng trưng cho vật chất, chính giữa trồng sen trắng tượng trưng cho tinh thần. Tất cả nằm gói gọn trong một khuôn viên rộng, có hàng rào bao bọc, mở ba cổng ra vào: Một cổng ở phía sau nhà bát giác và hai cổng bên đi thẳng vào cây Bồ Đề. Xung quanh rào có đường đi bộ nhỏ và có trồng nhiều bụi bông đuôi chồn, có hoa trắng tỏa hương thơm ngát.

Về sau, người ta đặt thêm tượng Quan Âm lộ thiên ở phía trước nhìn về hướng Chợ Châu Đốc. Sau này, Bồ Đề Đạo Tràng được nới rộng ra thêm khoảng 8 đến 10 m, nơi đây có đặt một trụ biểu bốn mặt, ghi dấu sự kiện liên quan và những nhân vật đã góp công đức xây dựng nên Bồ Đề Đạo Tràng. Ngoài ra còn xây thêm một ngôi nhà nằm sau nhà bát giác, gọi là Chay tịnh đường. Giữa cây Bồ đề và nhà bát giác có xây một nhà Trống và một nhà Chuông, tượng Phật Bà có xây mái che và xây thêm cổng chính theo kiến trúc tam quan. Trên cổng có bảng đề tên hội, đắp bằng xi măng, sơn đỏ, nổi bật trên nền vàng.