Chợ Đá Quý [Khám Phá Vẻ Đẹp]

Du khách đến với Lục Yên là đến với vùng mỏ đá quý, nơi đây còn có nghề làm tranh đá quý, đặc biệt hơn cả là Chợ Đá Quý Lục Yên. Chợ đá quý chỉ chiếm một góc nhỏ của trung tâm thị Trấn Yên Thế, Huyện Lục Yên, cách thành phố Yên Bái gần 100 km, nhưng lúc nào cũng náo nhiệt bởi các thương nhân từ khắp nơi trong nước đổ về.

Chợ đá quý Lục Yên chính là đầu mối mua bán đá quý từ các bãi khai thác đá quý của huyện Lục Yên. Theo lời dân địa phương, chợ này phát triển nhất vào những năm 1991, 1992 là những năm đầu người ta phát hiện ra ở Lục Yên có mỏ đá quý. Dân các nơi đổ đến đào đãi đá. Dân địa phương cũng bỏ nghề làm ruộng, đi rừng để tìm đá. Ai đi đào đãi được chút ít lại mang về chợ bán. Khi đó, chợ đá Lục Yên có hàng trăm gian hàng lớn, nhỏ. Người ở tứ phương, thậm chí ở các nước xung quanh như Thái Lan, Singapore cũng tìm đến mua. Đã có 2 công ty liên doanh khai thác đá quý Việt – Nga, Việt – Thái vào khai thác mấy năm. Tuy nhiên, những bãi đá quý, ngọc ở Lục Yên lại không thích hợp cho việc khai thác đá quy mô lớn mà chỉ phù hợp với lối khai thác thủ công nên đến cuối năm 2000, các công ty này cũng đã rút khỏi Lục Yên, để lại mỏ cho dân tự do khai thác. Và chính những người nông dân lam lũ, cứ ngày ngày cặm cụi, đào, đãi không mệt mỏi trên các bãi đá, suối sâu ở Lục Yên đã tạo nên nguồn hàng không bao giờ thiếu cho chợ đá quý.

Chợ đá quý Lục Yên họp tại một địa điểm khá đẹp nằm ở góc hồ nước lung linh thuộc thị trấn Yên Thế. Chợ chỉ họp trong khoảng thời gian vài ba tiếng đồng hồ vào buổi sáng hàng ngày. Tùy mùa và theo thời tiết mà phiên chợ diễn ra sớm hay muộn, thông thường khoảng từ sáu giờ rưỡi sáng người bán hàng bắt đầu đến chợ. Họ chậm rãi dọn hàng. Không lều chõng, quầy tủ cầu kỳ, mỗi gian hàng chỉ có một người bán với một cái bàn nhỏ diện tích chỉ khoảng nửa mét vuông, hệt như các hàng đổi tiền ở chợ Móng Cái. Trên mặt bàn, người ta đổ ra mỗi ô một loại đá: đá đỏ có, đá xanh có, đá nhỏ làm tranh có… đã mài nhẵn sáng lấp lánh cũng có mà để thô xù xì cũng rất nhiều. Cả chợ có khoảng ba bốn mươi sạp hàng, người bán hàng đều là những phụ nữ, hầu hết đã gắn bó với cái chợ này từ khi nó hình thành. Người mua lại chủ yếu là cánh đàn ông, chỉ có 5-7 phụ nữ đi mua. Cánh đàn ông, mỗi người tay cầm một loại đèn pin nhỏ, để bóng trần. Họ mua theo kiểu khá tập thể: cứ túm tụm kéo nhau xem hết hàng này, lại qua hàng khác. Nhặt từng viên lên soi qua ánh đèn rồi lại chọn viên khác. Ngoài những người kinh doanh đá quý, những thợ chế tác tìm mua nguyên liệu, cũng không ít người nghe tiếng chợ đá quý mà đến để xem và mua cho mình sản phẩm đá quý làm kỷ niệm.

Lục Yên cũng là nơi duy nhất trong cả nước có nghề làm tranh đá quý. Tại đây, du khách cũng có thể tìm hiểu về nghề làm đá quý cũng như được thấy những bức tranh quý trị giá vài trăm triệu đồng. Tranh đá Lục Yên tuy cũng là chép lại từ các bức tranh đã có nhưng không dừng lại ở một số kiểu mẫu tranh dân gian như tranh Đông Hồ (Bắc Ninh), tranh dân gian Hàng Trống (Hà Nội)… mà còn làm theo đặt hàng của khách muốn phỏng theo các bức tranh nổi tiếng của thế giới.

Nếu muốn tận mắt nhìn thấy nơi khai thác đá, du khách phải đi chừng 30 phút bằng xe máy. Khác với bãi vàng, những bãi đá nằm rải rác khắp núi khắp rừng. Người dân nơi đây tự do khai thác đá, vì vậy mới có cái chợ để bán – mua, và cũng là địa chỉ để cung cấp nguyên liệu cho nghề làm tranh đá quý. Nếu muốn thì bạn cũng có thể hòa vào dòng người đi khai thác hoặc nhặt đá quý.

Chợ đá quý Lục Yên là nguồn cung cấp nguyên liệu, làm sinh động thị trường đá quý và đồ trang sức. Hơn hết, đây là một điểm đến thú vị của du khách trong hành trình thăm “đất ngọc” Lục Yên.