Bảo tàng Văn hóa Sa Huỳnh – Hội An [Khám Phá Vẻ Đẹp]

Bảo tàng Văn hoá Sa Huỳnh được thành lập năm 1994, trưng bày bộ sưu tập đầy đủ và độc đáo gồm trên một ngàn hiện vật liên quan đến cư dân cổ thuộc hệ văn hoá Sa Huỳnh (niên đại cách nay 2000 năm) – cư dân được coi là chủ nhân của cảng thị Hội An sơ khai, từng có quan hệ, giao lưu với cả khu vực Đông Nam Á, Nam Ấn Độ và Trung Hoa.

Bảo tàng Văn hoá Sa Huỳnh toạ lạc tại số 149 Trần Phú, Thành phố Hội An, tỉnh Quảng Nam.

Văn hóa Sa Huỳnh phát triển từ khoảng 3.500 năm, từ sơ kỳ đồng thau đến sơ kỳ đồ sắt, giai đoạn phát triển cực thịnh của nền văn hóa này cách nay khoảng 2.500 – 2.000 năm. Chủ nhân của văn hóa Sa Huỳnh được coi là những người tiền Mã Lai – Đa Đảo, trong quá trình hình thành văn hóa Sa Huỳnh có những liên hệ với những nhóm cư dân cùng thời là những người tiền Môn – Khmer hay tiền Nam Á. Ngoài ra suốt quá trình phát triển, văn hóa này còn có nhiều mối quan hệ giao lưu rộng rãi với những văn hóa thời kim khí ở Đông Nam Á.

Phân bố trên dải đất miền Trung – Việt Nam, nhưng trung tâm của văn hóa Sa Huỳnh là khu vực Quảng Nam – Quảng Ngãi, còn khu vực Nam Trung Bộ, từ Phú Yên đến Bình Thuận những di tích và di vật thời tiền – sơ sử chỉ được phát hiện và nghiên cứu từ sau năm 1975. Cho đến nay số lượng di tích ở khu vực này không nhiều và có thể nói, tính chất và diện mạo của “văn hóa Sa Huỳnh” ở đây có phần khác biệt so với vùng trung tâm, kể cả giai đoạn nối tiếp từ văn hóa Sa Huỳnh sang văn hóa Chăm Pa.

Bảo tàng trưng bày 216 hiện vật văn hoá Sa Huỳnh có niên đại trên dưới 2000 năm được phát hiện qua các đợt khảo sát, khai quật khảo cổ học tại các địa điểm: Hậu Xá, Thanh Chiêm, An Bàng, Xuân Lâm,… từ năm 1989 đến năm 1994.

Các hiện vật tại bảo tàng được đánh giá là bộ sưu tập độc đáo nhất của Việt Nam hiện nay về văn hóa Sa Huỳnh. Những bộ sưu tập hiện vật quý được thu thập từ các di tích khảo cổ là các loại thuộc về công cụ sinh hoạt, lao động sản xuất, chiến đấu, trang sức, tín ngưỡng bằng các chất liệu gốm, đồng, sắt, đá, thuỷ tinh. Đặc biệt còn có cả những tiền đồng Trung Quốc: Ngũ Thù, Vương Mãng cùng với các đồ trang sức mã não, thủy tinh có gốc từ Nam Ấn Độ, Sri Lanka, Trung Đông,… Điều này chứng tỏ cách đây 2.000 năm, dân cư ở đây đã có nghề trồng lúa nước, khai thác thủy sản và làm các nghề thủ công; đồng thời cũng thể hiện rõ mối quan hệ giao lưu văn hóa trong nước cùng các hoạt động buôn bán với nước ngoài, lập nên một cảng thị sơ khai, là nền móng cho các cảng thị Hội An sau này.

Điều lý thú là các hiện vật đều có địa chỉ khảo cổ học rất tin cậy, vì cùng với hiện vật là hệ thống tài liệu, ảnh chụp,… minh chứng rõ ràng vị trí của chúng trong lòng đất. Qua tư liệu, hiện vật, bảo tàng còn phản ánh nhiều thông tin khác về táng tục, quan niệm sống chết, nhận thức thẩm mỹ, mối quan hệ giao lưu… của cư dân cổ thuộc hệ văn hoá Sa Huỳnh trên đất Hội An.

Đặc biệt, bảo tàng còn trưng bày một số hiện vật phát hiện ở di chỉ Bãi Ông – Cù Lao Chàm, minh chứng từ thời tiền sử cách nay khoảng hơn 3000 năm đã có cư dân bản địa sinh sống ở đây.

Bộ sưu tập hiện vật về văn hoá Sa Huỳnh ở Hội An tại bảo tàng được các nhà khoa học đánh giá là phong phú và độc đáo vào bậc nhất của Việt Nam.